Rozliczenie energii wprowadzonej do sieci z fotowoltaiki

Rozliczenie energii wprowadzonej do sieci z fotowoltaiki

System rozliczania energii pochodzącej z instalacji fotowoltaicznych może odbywać się na dwa sposoby – na podstawie ilości energii przekazanej i odebranej z sieci lub w oparciu o jej wartość pieniężną. W pierwszym modelu, wcześniej stosowanym powszechnie, właściciele instalacji mogli oddawać nadwyżki energii do sieci, a następnie odbierać je w późniejszym czasie w określonej proporcji. Był to tzw. system opustów, w którym energia była rozliczana ilościowo. Jak więc można rozliczać energię wprowadzoną do sieci z fotowoltaiki?

Przeczytaj także:

• W jaki sposób oszacować koszty eksploatacji pompy ciepła?
• Pompa ciepła monoblok czy split?
• Magazyn energii do fotowoltaiki – jak dobrać optymalne rozwiązanie?

Rozliczanie energii elektrycznej z fotowoltaiki a obowiązujący system rozliczenia

Od 2022 roku obowiązują dwa modele rozliczeń energii z mikroinstalacji fotowoltaicznych. Pierwszy z nich polega na bilansowaniu ilościowym, gdzie nadwyżka wyprodukowanej energii trafia do sieci i może być później odebrana w określonej proporcji. Drugi model opiera się na przeliczaniu energii na wartość pieniężną, co oznacza, że oddana energia jest sprzedawana, a pobrana kupowana według aktualnych stawek.

Zasady przydziału do danego systemu zależą od momentu podłączenia instalacji. W przypadku instalacji uruchomionych przed początkiem kwietnia 2022 roku, pozostających w dotychczasowym trybie, nadal obowiązuje rozliczenie ilościowe. Nowe instalacje lub te, które przeszły na nowy sposób rozliczeń, działają w systemie wartościowym. Wybór systemu wpływa na sposób obliczania opłacalności i planowania zużycia energii.

Na czym polega rozliczanie energii z fotowoltaiki w systemie opustów?

Jedną z metod rozliczania energii z instalacji fotowoltaicznej jest model bilansowania ilościowego. W tym wariancie energia wyprodukowana przez mikroinstalację, a niewykorzystana na bieżąco, trafia do sieci elektroenergetycznej i może zostać później odebrana w określonym stosunku ilościowym. System ten nie przewiduje wynagrodzenia za wprowadzaną energię, a korzyści wynikają głównie z obniżenia rachunków za energię elektryczną.

Aby skorzystać z tego rozwiązania, konieczne jest zgłoszenie instalacji oraz podpisanie odpowiedniej umowy z operatorem sieci. Wprowadzona energia nie jest przedmiotem sprzedaży, lecz stanowi swoisty depozyt, który można później częściowo odebrać w ramach rocznego cyklu rozliczeniowego. Cały proces odbywa się bez udziału środków pieniężnych, a jedynie poprzez bilansowanie ilości zużytej i oddanej energii.

Jaki jest czas na wykorzystanie energii wprowadzonej do sieci w net-metering?

Energia oddana do sieci w okresach zwiększonej produkcji może zostać wykorzystana w późniejszym czasie, jednak dostęp do niej ograniczony jest do 12 miesięcy od momentu wprowadzenia prądu. Przez ten czas energia ta pozostaje do dyspozycji użytkownika i może być pobierana w miarę zapotrzebowania. Jeżeli jednak nie zostanie spożytkowana w wyznaczonym okresie, przepada bez możliwości dalszego wykorzystania lub odsprzedaży. Czas przechowywania tej nadwyżki liczony jest od dnia jej wprowadzenia do sieci, który stanowi jednocześnie datę odczytu, służącą do rozliczenia okresowego.

Jak w praktyce działa system opustów?

Produkcja energii ze źródeł odnawialnych, takich jak instalacja fotowoltaiczna, zależy od warunków pogodowych i pory dnia, co utrudnia zachowanie równowagi między wytwarzaniem a zużyciem. W praktyce systemy te najczęściej współpracują z siecią elektroenergetyczną, działając w modelu on-grid. W ciągu dnia, zwłaszcza w słonecznych godzinach, instalacja produkuje więcej energii, niż jest potrzebne do zaspokojenia bieżącego zapotrzebowania. Jeśli nie zastosowano domowego magazynu energii, nadwyżka trafia do sieci. W godzinach wieczornych lub nocnych, kiedy produkcja energii przez panele jest niska lub zerowa, konieczne staje się pobranie energii z sieci. Podobne różnice w ilości wytwarzanej energii występują między dniami słonecznymi a pochmurnymi oraz między sezonem letnim i zimowym.

Czym jest współczynnik bilansowania podczas rozliczania fotowoltaiki?

Wysokość energii możliwej do odebrania z sieci pochodzącej z własnej mikroinstalacji fotowoltaicznej zależy od przyjętego współczynnika bilansowania. Jego wartość uzależniona jest od wielkości mocy zainstalowanej. Dla systemów, których moc nie przekracza 10 kWp, istnieje możliwość odebrania 80% energii oddanej do sieci. W przypadku instalacji o mocy mieszczącej się w przedziale od 10 do 50 kWp, współczynnik ten wynosi 70%. Oznacza to, że przy mniejszej instalacji każda oddana 1 kWh umożliwia późniejszy odbiór 0,8 kWh. W większych systemach, dla tej samej ilości wprowadzonej energii, do dyspozycji pozostaje 0,7 kWh.

Jaki okres rozliczeń z wprowadzenia energii elektrycznej do sieci jest najkorzystniejszy?

System rozliczeń dla osób produkujących energię elektryczną w mikroinstalacjach działa na odmiennych zasadach niż w przypadku standardowych odbiorców. Osoba będąca prosumentem zużywa prąd, ale jednocześnie generuje własną energię, którą częściowo oddaje do sieci. Rozliczenie z dostawcą energii odbywa się w ramach umowy kompleksowej, przy czym harmonogram fakturowania może zostać dostosowany do preferencji odbiorcy. W przypadku klientów z segmentu GD objętych taryfą G, na etapie uruchomienia mikroinstalacji oferowane są cykle roczne z możliwością późniejszej zmiany. U pozostałych prosumentów obowiązuje dotychczasowy harmonogram, zgodny z wcześniejszą umową.

Jak wygląda rozliczenie fotowoltaiki z zakładem energetycznym w net-billing?

Od 1 kwietnia 2022 roku wprowadzono nowy sposób rozliczania energii elektrycznej dla instalacji fotowoltaicznych uruchomionych po tej dacie. W nowym modelu zrezygnowano z mechanizmu rozliczeń bezgotówkowych, a nadwyżki produkowanego prądu są sprzedawane do sieci. W sytuacji, gdy zapotrzebowanie przewyższa bieżącą produkcję, energia jest kupowana na standardowych zasadach. Osoby korzystające z wcześniejszego systemu mają możliwość, ale nie obowiązek, przejścia na nowe zasady.

W 2024 roku wprowadzono nowe regulacje dotyczące rozliczania energii w mikroinstalacjach prosumenckich w Polsce. Zmiany miały na celu poprawę warunków finansowych dla właścicieli instalacji oraz zachęcenie do korzystania z magazynów energii. Zmodyfikowano przede wszystkim zasady obowiązujące w systemie net-billing, co wpłynęło na sposób obliczania wartości energii oddawanej do sieci i miało przełożyć się na ograniczenie konieczności zakupu prądu od sprzedawcy.

W lipcu 2024 roku rozpoczęto stosowanie godzinowych cen rynkowych, które stały się podstawą do wyliczania wartości energii wprowadzonej do sieci przez prosumentów. Od tego momentu rozliczenia odbywały się według cen obowiązujących w poszczególnych godzinach. Pod koniec roku, w grudniu 2024, nowelizacja ustawy o odnawialnych źródłach energii umożliwiła powrót do systemu, w którym podstawą rozliczeń stała się uśredniona miesięczna cena energii. Rozwiązanie to skierowano do osób, które rozpoczęły produkcję przed 1 lipca 2024 roku i miało ono zabezpieczać przed negatywnymi skutkami zmienności cen w poszczególnych godzinach.

Czy prosumenci mogą wybrać system rozliczenia? 

Prosumenci rozliczający się według miesięcznej wartości energii mogą zdecydować o pozostaniu przy rozliczeniu opartym na godzinowych cenach rynkowych. Wymaga to złożenia odpowiedniego oświadczenia u sprzedawcy energii. Wprowadzone zmiany przewidują również zastosowanie współczynnika korekcyjnego wynoszącego 1,23, który zwiększa wartość depozytu prosumenckiego przypadającego na dany miesiąc. Zastosowanie tego przelicznika ma na celu poprawę opłacalności rozliczeń w systemie net-billing, co w praktyce powinno przyczynić się do zmniejszenia kosztów energii pobieranej z sieci.

Jakie korzyści mogą osiągać prosumenci, który będą rozliczać się na podstawie rynkowej ceny energii elektrycznej?

Zwiększona wartość zwrotu dotyczy części niewykorzystanych środków wynikających z energii oddanej do sieci w ciągu dwunastu miesięcy, co może objąć nawet 30% tej wartości. Nowe zasady rozliczania mają poprawić warunki ekonomiczne inwestowania w mikroinstalacje i zwiększyć atrakcyjność takich przedsięwzięć. Jednocześnie pojawiła się silniejsza motywacja do przechowywania nadmiaru wyprodukowanej energii, co sprzyja efektywnemu jej wykorzystaniu w okresach większego zapotrzebowania.

Zarówno system net-billing, jak i model opustów działają w sposób zautomatyzowany, a to sprawia, że cały proces rozliczania energii odbywa się bez potrzeby aktywnego udziału ze strony użytkownika. Przekazywanie nadwyżek do sieci oraz późniejsze ich wykorzystanie odbywa się bezobsługowo, a rozliczenia są prowadzone przez operatora.

W zależności od przyjętego rozwiązania możliwe jest korzystanie z sieci jako bufora nadwyżek lub inwestycja w urządzenia do ich przechowywania. Magazyny energii wymagają większych nakładów finansowych, ale oferują wyższy poziom samowystarczalności energetycznej i zwiększenie zużycia energii na potrzeby własne. Model opustów pozwalał z kolei na dopasowanie produkcji do zapotrzebowania. Zapewniało to stabilność zużycia w ramach rocznego bilansu.

Produkcja energii elektrycznej z instalacji fotowoltaicznej, niezależnie od zastosowanego modelu rozliczania, staje się rozwiązaniem coraz bardziej uzasadnionym ekonomicznie. Wzrost kosztów energii powoduje, że wykorzystanie własnych źródeł staje się jednym z niewielu skutecznych sposobów na ograniczenie wydatków na prąd.